سعدی شاعر صداها و استاد روایت شنیدنی
کرسی ترویجی «هنر و زیبایی‌شناسی شنیداری در اندیشه و بیان سعدی» به مناسبت روز بزرگداشت سعدی شیرازی در دانشگاه صداوسیما برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه صدا وسیما، کرسی ترویجی «هنر و زیبایی‌شناسی شنیداری در اندیشه و بیان سعدی» به مناسبت روز بزرگداشت سعدی شیرازی در دانشگاه صداوسیما برگزار شد. این نشست با حضور استادان، پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان ادبیات فارسی، به بررسی ابعاد زیبایی‌شناسی زبان، هنر شنیداری و ظرفیت‌های رسانه‌ای در آثار این شاعر بزرگ پرداخت. در این کرسی، دکتر محمد اخگری در جایگاه «ارائه دهنده»، دکتر سیدحسن شهرستانی در جایگاه «ناقد» و دکتر عزیزالله سالاری در جایگاه «مدیر نشست» حضور داشتند.
سعدی؛ شاعر تجربه، حکمت و سفر
دکتر عزیزالله سالاری، استاد ادبیات فارسی، در آغاز نشست با اشاره به زندگی پرماجرای سعدی گفت: «سعدی بیش از ۲۵ سال از عمر خود را در سفر گذراند و این تجربیات، نگرش انسانی و عرفانی او را شکل داد.» او تأکید کرد که اگر سعدی پیش از سال ۶۵۰ هجری قمری درگذشته بود، گلستان و بوستان خلق نمی‌شدند؛ دو اثری که در آن‌ها حکمت، طنز، عرفان و آموزش اجتماعی در زبان فاخر تنیده شده‌اند.
دکتر سیدحسن شهرستانی، پژوهشگر پیشکسوت زبان فارسی، سعدی را «معیار زبان فارسی» دانست و گفت: «گلستان سعدی به بیش از ۳۰۰ زبان ترجمه شده و همین نشان‌دهنده جهانی بودن اندیشه و زبان اوست.» او همچنین پیشنهاد تدوین «گنج‌واژه اصوات و نغمه‌ها» بر اساس آثار سعدی برای آموزش در رسانه را مطرح کرد.
سعدی و زیبایی‌شناسی شنیداری؛ گفتار، آوا، معنا
دکتر محمد اخگری، استاد گروه رادیوی دانشگاه، با تمرکز بر مفهوم شنیدن در اندیشه سعدی، او را پیشگام در زیبایی‌شناسی شنیداری دانست. او اظهار کرد: «برای سعدی، شنیدن تنها دریافت صوت نیست، بلکه راهی برای اتصال به حقیقت، عشق و آگاهی است. سعدی می‌نویسد: نه هر که گوش کند، معنی سخن داند، و این یعنی شنیدن، فرایندی درونی، آگاهانه و معرفتی است».
وی با تحلیل واژگان صوتی در آثار سعدی گفت: «در گلستان و بوستان، شبکه‌ای گسترده از واژگان شنیداری چون نغمه، صدا، آواز، زمزمه، ناله، فریاد و... به کار رفته که نشان می‌دهد سعدی نه‌تنها زبان را می‌شناخت، بلکه با کاربردهای صوتی آن در خلق حس، معنا و انتقال پیام نیز آشنا بود».
اخگری افزود: «سعدی جهان را از طریق گوش می‌شنود و سپس آن را به زبان می‌آورد؛ این فرآیند، او را به شاعر صداها و استاد روایت شنیدنی تبدیل کرده است. در اشعارش، حتی پرندگان و طبیعت نیز گویای مفاهیم معنوی و عرفانی‌اند؛ بلبل، قمری، فاخته، زاغ و دیگران، نه فقط عنصر توصیفی بلکه حامل پیام‌اند».
وی در ادامه، شنیدن را در نگاه سعدی برابر با بصیرت و انتخاب دانست و افزود: «شنیدن واقعی، شنیدن با گوش جان است؛ تجربه‌ای که به فهم حقیقت، اخلاق و زیبایی ختم می‌شود. سعدی از شنیدن برای تذکر، مراقبه و حتی هدایت استفاده می‌کند. این ظرفیت، سعدی را به الگوی تمام‌عیار برای گویندگی و روایت‌گری در رسانه تبدیل می‌کند.» وی با تحلیل حکایات سعدی از منظر رسانه‌ای، اظهار کرد: «حکایت‌های گلستان و بوستان را می‌توان نخستین نمونه‌های آگهی‌های خدمات عمومی دانست. روایت‌های کوتاه، تعلیق و زبان آهنگین در آثار سعدی، آن‌ها را به پیام‌هایی آموزشی و ماندگار تبدیل کرده‌اند.» اخگری در بخش دیگری از نشست، نقش نمادین بلبل را در اشعار سعدی تحلیل کرد و از بلبل به‌عنوان نماد گویندگی، عشق، عرفان، لطافت و انتقال مفاهیم الهی یاد نمود. ترکیباتی مانند «بلبل خوش‌نوا»، «بلبل تسبیح‌گو» و «بلبل فصیح» نشان‌دهنده تنوع کاربردهای این نماد در ساختار شنیداری آثار سعدی بود.
اخگری در آخر افزود: «سعدی در روایت‌گری، انتخاب واژگان و موسیقی زبان، الگویی کامل برای فعالان رسانه است. بازگشت به زبان سعدی می‌تواند کیفیت ارتباط در رسانه‌های امروز را ارتقا دهد».در پایان، استادان دانشگاه بر تداوم چنین نشست‌هایی برای ارتقای فهم زیبایی‌شناسانه و اخلاقی در زبان رسانه تأکید کردند.