افتتاحیه اولین همایش ملی هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه برگزار شد
نخستین همایش «هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه» در مرکز همایش‌های سازمان صدا و سیما آغاز به کار کرد. در آیین افتتاحیه این همایش از ۳ سکوی برتر در زمینه هوش مصنوعی تجلیل شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صداوسیما، در نخستین همایش ملی «هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه» که در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا و سیما برگزار شد، دکتر شهاب اسفندیاری رئیس کمیته علمی همایش، با اشاره به تجربه‌ای علمی و معنوی از حوزه علمیه قم، گفت:
«مایه خوشحالی و افتخار است که از مهر ۱۴۰۲ تا خرداد ۱۴۰۳، مجموعه‌ای از جلسات تخصصی با موضوع فقه هوش مصنوعی در حوزه علمیه قم برگزار شده که توسط حضرت آیت‌الله مفیدی یزدی، از شاگردان برجسته حضرت آیت‌الله بهجت (ره)، هدایت شده است. این نشستها که در قالب متنی ۴۰۰ صفحه‌ای تنظیم شده‌اند، تنها به فقه محدود نیستند و مباحث عمیق انسان‌شناختی، فلسفی، اخلاقی و معرفتی در آن‌ها بررسی شده است. مطالعه این مجموعه برای من بسیار شگفت‌انگیز و الهام‌بخش بود.»
وی با تأکید بر اهمیت ورود دقیق، ریشه‌ای و بومی‌به موضوع هوش مصنوعی اظهار داشت: توجه حوزه علمیه قم به این موضوع، نشان‌دهنده ظرفیت عمیق سنت دینی در مواجهه با پدیده‌های نو و پیچیده است. چنین رویکردی می‌تواند الگویی برای گفتمان‌سازی در جهان اسلام و فراتر از آن باشد.»
دکتر اسفندیاری در ادامه سخنان خود به تازه‌ترین مطالعات بین‌المللی در حوزه اخلاق هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: «در سال ۲۰۲۴، پروفسور ش. والور استاد دانشگاه و مشاور اخلاق داده و هوش مصنوعی در شرکت گوگل، کتابی با عنوان آیینهای هوش مصنوعی منتشر کرده که عنوان فرعی آن چگونه در برابر تفکر ماشینی، انسانیت خود را بازپس بگیریم است. نویسنده در این کتاب هشدار می‌دهد که تسلیم شدن در برابر تفکر ماشینی، خطر از بین رفتن قدرت تفکر و استقلال انسان را در پی دارد.»
وی همچنین افزود: «استعاره‌ای که در این کتاب به‌کار رفته، بسیار قابل تأمل است؛ هوش مصنوعی نه دریچه‌ای به آینده، بلکه آیینهای از گذشته ماست. آنچه ماشین‌ها به ما پیشنهاد می‌کنند، بازتاب آن چیزی است که تا کنون اندیشیده‌ایم، تولید کرده‌ایم و ثبت شده است با تمام سوگیری‌ها، خطاها و نابرابری‌هایی که در آن وجود دارد. اگر بخواهیم آینده را بسازیم، نمی‌توانیم صرفاً به بازتولید گذشته با ماشین‌ها دل ببندیم.»
رئیس کمیته علمی همایش تأکید کرد: «ساخت آینده نیازمند حضور فعال انسان در قلمروهایی است که ماشین به آن‌ها دسترسی ندارد: خلاقیت، تفکر انتقادی، اخلاق، معنویت و عشق. این حوزه‌ها، اختصاصاً قلمرو انسان‌اند و اگر انسانیت ما بخواهد در دنیای آینده بقا داشته باشد، باید سرمایه‌گذاری ما در همین حوزه‌ها باشد.»
وی همچنین به چالش‌های فرهنگی ناشی از سلطه داده‌های غربی در الگوریتم‌های هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: «بخش عمده‌ای از داده‌هایی که الگوریتم‌های هوش مصنوعی از آن‌ها تغذیه می‌کنند، انگلیسی‌زبان و برگرفته از فرهنگ غربی است. بنابراین پاسخ‌ها، پیشنهادها و محتواهای تولیدشده توسط این فناوری، خواه‌ناخواه با سوگیری فرهنگی همراه خواهد بود. این مسئله برای ما و بسیاری دیگر از جوامع یک چالش جدی است که باید با نگاه نقادانه و هوشمندانه به آن بپردازیم.»
دکتر اسفندیاری در پایان خاطرنشان کرد: «در فرآیند آموزش، ممکن است هوش مصنوعی برخی از وظایف حافظه‌ای را بر عهده بگیرد، اما آنچه قابل واگذاری نیست، تربیت فکری، اخلاقی و فرهنگی نسل آینده است. باید به دانش‌آموزان و دانشجویان خود یاد بدهیم که تفکر انسانی، خلاقیت و مسئولیت‌پذیری اخلاقی جایگزینی ندارد.»
در بخش بعد دکتر سیدمحمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی در اهمیت این بحث و نگرانی‌های مطرح شده در این زمینه گفت: هوش مصنوعی امروزه یکی از بزرگترین فرصت‌ها و کارکردها را پیش روی بشر قرار داده است تا بتواند به راحتی، با هزینه کم و بهره وری بالاتر از آن استفاده و اهدافش را عملی کن ، در گذشته شاید بسیاری از کارها مانند نوشتن متون و... تخصصی و در انحصار افرادی خاص بود، اما امروزه با ظهور هوش مصنوعی هر شخص می‌تواند این کارها را به آسانی و با سرعت انجام دهد حال آنکه ما در مقایسه با بسیاری از کشورها از میراث و تمدنی غنی برخورداریم که اگر نتوانیم میراث خود را با این ابزار انتقال دهیم و قادر به تولید محتوا به کمک این ابزار نباشیم، این میراث آسیب جدی خواهد دید. وی افزود: سه شاخص عمده که میتوان در ارزیابی عملکرد هوش مصنوعی مورد استفاده قرار داد، میزان بهره وری، میزان هزینه و میزان جذابیت و کیفیت محتواست. برای مثال هوش مصنوعی توانسته حدود 50% میزان بهره وری را افزایش دهد و این در حالی است که امروزه با حدود 65 نفر میتوان به اندازه 100 نفر کارایی داشت و درگیری و تعامل نیز افزایش یافته. علاوه بر این؛ هوش مصنوعی با کاهش 35% هزینه‌ها و افزایش جذابیت و کیفیت محتوا تا سقف 29% آماری قابل توجه را از خود ثبت کرده که اگر سازمان‌ها این شاخص ها را مد نظر قرار دهند، میتوان در این ماراتن جهانی خوش درخشید و ارزیابی پر مفهومی ارائه داد.
در بخش بعد از فعالان رسانه و سه سکوی رسانه‌ای برتر تقدیر و تجلیل شد: در بخش تولید محتوای سالم و ارزشمند با استفاده از هوش مصنوعی: رسانه عماریار ( اقای درخشنده در پالایش و تعدیل محتوا با کمک هوش مصنوعی: رسانه فیلو( اقای میر عظیمی) و در بخش بهبود تجربه کاربری سکو با استفاده از هوش مصنوعی: رسانه دی ال فارسی( خانم فاطمه خسروی).
در ادامه حجت الاسلام سعیدرضا عاملی استاد دانشگاه تهران و عضو شورای انقلاب فرهنگی به بیان مطالبی پرداخت. وی با عنوان هوش مصنوعی، ظرفیت محاسباتی و رویایی برای خلق جدید و تقویت فرهنگ الهی، موضوع پیوند میان هوش مصنوعی، رسانه و فرهنگ را در چهار مولفه تعریف ودر ادامه 3 ظرفیت و سه آسیب در زمینه این علم را تشریح کرد: اگر بخواهیم قابلیت هوش مصنوعی را بطور دقیق بفهمیم، باید ابتدا قابلیت مغز انسان و ظرفیتهای آن را مورد بررسی قرار دهیم که مشابهت زیادی با هم دارند؛ اما تفاوتی که وجود دارد آنجایی معلوم می‌شود که بیان کنیم هوش مصنوعی حاصل تراکم بخش عظیمی از داده‌های انسانی در سطح جهانی است که قابلیت آن در حیطه عملکرد به مراتب بالاتر از مغز انسان است. وی ادامه داد: چند خصوصیت در این زمینه که باید مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از: یک؛ رقومی‌بودن و مبنای ریاضی رسانه جدید در تولید محتوا که به قدرت ظرفیت ریاضی بستگی دارد. دو؛ ادغام همه چیز در همه چیز ، پدیده ای که برخلاف صنعت و ساحت های تک نگارانه، همه موارد و ساحتها را در هم تنیده و خوشه ای می سازد که اگر منطقی بر آن حکم فرما نباشد، آشوب و سردرگمی زندگی انسان را فراخواهد گرفت. سه؛ قدرت خلاقیت مولد و بحث هوش مصنوعی عمومی‌که برترین هوش موجود در دنیاست و درتراز با انسان کنش و واکنش دارد، چهار؛ سیالیت رویاپردازانه هوش مصنوعی و اینکه در نتیجه آن ،ارتباطات متکثر میان عوامل معنا پیدا می‌کند و هیچ تولیدی در انزوا نیست و پنج؛ هوش مصنوعی تابع زمان مجازی است که هم می‌تواند به زمان گذشته و هم حال برگردد و زمینه خلاقیت آرمانی مهدوی را فراهم آورد.
ایشان تبدیل و بازنمایی ارمان‌های الهی به واقعیت رسانه ای، تبدیل رسانه تبعیض امیز به عدالت گرا و خلق رسانه هوشمند حساس و فراگیر را از مزیت‌های بحث هوش مصنوعی دانست و در مقابل چالشهایی نیز برای ان در نظر گرفت: نظیر اینکه هوش مصنوعی امری قابل دستکاری و الگوریتمی‌بر پایه امر شیطانی است، همچنین منفعل کردن انسان و ضعیف شدن توانمندی‌های او ، ضعیف شدن نیت و اراده و غیر طبیعی جلوه دادن همه چیز نیز جزو معایب این حیطه بشمار ِمی‌آیند.
در بخش بعد با حضور بخشی زاده معاون صدای رسانه ملی و همچنین سرکار خانم کلانکی مشاور امور بانوان سازمان صداوسیما از مادران شهیدان محمود نریمانی و محمد حسن و رسول خلیلی از شهدای مدافع حرم تجلیل و همچنین مقام سردار سلیمانی، سید حسن نصرالله، یحیی سنوار و سایر شهیدان راه مقاومت و ایستادگی گرامی داشته شد.
دکتر محمدحسین ساعی رییس دانشگاه سوره، مهمان بعدی این مراسم بود. ایشان در ابتدای سخنان خود گفت: ما امروزه در جنگ وجودی هستیم، جنگی جهانی و چند جانبه با محوریت فناوری که مشابه آن هرگز تجربه نشده و در نتیجه اگر در این جنگ بازنده باشیم پیامد ان، شکست کلیت فرهنگ ایرانی -اسلامی ما خواهد بود. وی ادامه داد: بشر پا به دورانی گذاشته که تجربه پیشینی در مورد آن ندارد و وضعیت به کلی متفاوت است، در این ایام هوش مصنوعی تجربیاتی انجام داده، مانند خبر افزایش سی درصدی تعاملات نتفلیکس که برای هر رسانه ای در نگاه اول ممکن است جالب بنظر اید اما از نظر تمدنی درک دیگری از آن میتوان داشت. بنابراین فرایند های پردازش و شخصی سازی اطلاعات که در 10 سال گذشته بسرعت و بواسطه تعامل انسانها شکل گرفته، مهمترین مسئله ای است که سبب طرح سوالات اساسی می‌شود و باید در جهت این مسئله کاری اساسی کرد، در غیر اینصورت از آنجایی که هوش مصنوعی خود، شالوده شکن است بنابراین تا حدود ده سال آینده تمدن انسانی فرو خواهد ریخت و بازسازی اندیشه ای و تصور انسان و جامعه انسانی از بین خواهد رفت.
دکتر ساعی درادامه به بحث چگونگی تشکیل هوش مصنوعی به سبب افزایش میزان اطلاعات اشاره کرد و گفت: به دنبال افزایش اطلاعات و بحث عدم پیوند میان معانی، نیاز به ابزار و فناوری بود تا اطلاعات را از بی معنایی نجات دهند، اما باید توجه داشت که در کنار نظام معنایی ، به مرور حالتی از انفعال و پوچ گرایی در انسان شکل خواهد گرفت که قابل انکار نیست و در تولیدات رسانه ای باید مورد توجه قرار گیرد.
دکتر ساعی در پایان، به اموری مانند روشن گری در زمینه هوش مصنوعی و پاسخ به سوالات انسان و همچنین تفکر فلسفی در خصوص مدل های هوش مصنوعی و...تاکید کرد.
در ادامه از فعالان حوزه هوش مصنوعی رسانه ملی تجلیل شد؛ بر این اساس دکتر محسن شاکری نژاد (رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما)، دکتر وحیدی (قائم مقام مرکز طرح، برنامه و بودجه)، بخشی زاده (معاون صدا) و مهندس شریفی (معاون توسعه و فناوری) تقدیر شد و در زمینه پژوهشگران و اساتید برتر در هوش مصنوعی نیز از دکتر محمدحسین فیروزی تقدیر به عمل آمد.
در بخش پایانی با تاکید بر بحث اهمیت روزافزون هوش مصنوعی و لزوم توجه به آن، دکتر آذرکیش از مدیران وزارت آموزش و پرورش به روی جایگاه آمد تا متن بیانیه بخش آثار دانش آموزی در زمینه هوش مصنوعی را قرائت کند.
وی ضمن تشکر از همکاری صداوسیما با این وزارتخانه، بر ضرورت مشارکت بیشتر این ارگان و سایر اصحاب رسانه تاکید کرد و ادامه داد: تکالیف متعددی در زمینه هوش مصنوعی بر عهده آموزش و پرورش است یکی از این تکالیف اصلاح نظام اموزشی کشور در جهت رفع رقابت و نابرابری میان انسان و هوش مصنوعی و همچنین تولید متن و محتوا و در اختیار قرار دادن ان خصوصا در دوره متوسطه اول است.
وی افزود: جهان امروز، جهان هنرنمایی نقش بی بدیل هوش مصنوعی در بازتعریف فرهنگ و اموزش است و ما باید از ان در تعمیق یادگیری دانش اموزان استفاده کنیم که این موضوع در درس کاروفناوری مقطع متوسطه اول نیز در حال انجام است.
وی همچنین ادامه داد: ما تلاش داریم فرزندان این سرزمین در تولید و ایجاد ابزارهای هوش مصنوعی پیشرفت کنند و برنامه‌های منسجم اموزش و پرورش نیز ناظر بر همین موضوع است، از این رو ایجاد رشته مناسب با نیاز بازار کار در حوزه هوش مصنوعی نیز یکی دیگر از تکالیف ما در این حوزه می‌باشد از جهت دیگر، تسلط همکاران بر این موضوع هم نشان دهنده ارتقای کیفیت اموزش و پرورش خواهد بود.
آذرپیش در انتها از طرح خاتم مشتق از خانواده، تلویزیون و مهارت رونمایی و بر افزایش همکاری‌ها میان این وزارت و صداوسیما اظهار امید کرد، در انتها نیز متن بیانیه قرائت شد.
بخش پایانی به معرفی نامزد های بهترین آثار دانش اموزی پرداخته شد. جایزه بهترین اثر در بخش دانش آموزی، به اثر از دل ارزوها تا اسمان دستاورد اثر محمد طالبی از فارس تقدیم شد. همچنین در بخش بهترین طراحی انیمیشن و تصویر سازی ، محمد طاها احدی با اثر اینده رفتار ما و نیایش محمودی با اثر بهنام موفق به دریافت جایزه شدند. در بخش بهترین تصویر سازی و مستند نیز ضحی نیک ایین با اثر یار مهربان از استان اذربایجان، نرگس کریمی (بحران اب) از اصفهان، سیده مارال حسینی مطلق (جلوه خاموش؛ حقیقت روشن) از خراستان رضوی و زهرا گنج خانلو با مستند انسان دو جهانی موفق به دریافت جایزه شدند. جایزه بهترین پوستر نیز به رضا رضایی با موضوع کودکان غزه تقدیم شد.
این همایش تا دوشنبه شب 29 اردیبهشت با برگزاری نشست های علمی، کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه دستاوردهای شرکت های فعال در زمینه هوش مصنوعی ادامه دارد.