اختتامیه همایش ملی دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین برگزار شد
اختتامیه همایش دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین عصر چهارشنبه ۲۵ مهر در دانشگاه صداوسیما برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صداوسیما، در اختتامیه همایش «دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین» که با حضور جمعی از اساتید، پژوهشگران و مدیران برگزار شد، دکتر کمال اکبری، رئیس دانشکده دین و رسانه دانشگاه صداوسیما و دبیر همایش، به اهمیت رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی باورها و عقاید اشاره کرد و گفت: «رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در انتقال عقاید و باورها به جامعه دارند، و این تأثیرات از رفتارهای فردی تا کنش‌های اجتماعی دیده می‌شود.»
دکتر اکبری در ادامه سخنانش به نقش رسانه‌های نوین در این زمینه اشاره کرد و گفت: «با ظهور رسانه‌های جدید، گستره تأثیرگذاری آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، به‌طوری‌که از خصوصی‌ترین بخش‌های زندگی افراد تا عرصه‌های عمومی اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.» وی تأکید کرد که این وسعت تأثیرگذاری رسانه‌ها ما را به بازاندیشی در مورد ارزش‌ها، دین و فرهنگ وادار می‌کند تا ببینیم در تعامل با این رسانه‌ها چه فرصت‌ها و چالش‌هایی پیش رو داریم.
دکتر اکبری به روند برگزاری همایش نیز اشاره کرد و بیان داشت که از یک سال پیش تلاش‌های زیادی برای برگزاری این همایش با همکاری چهل دانشگاه و مراکز علمی انجام شده است. به گفته وی، از بین 336 چکیده مقاله دریافت‌شده، 153 مقاله کامل به همایش راه یافته و 41 مقاله به‌صورت شفاهی طی دو روز در نشست‌های علمی ارائه شده است. همچنین در کنار این نشستها، میزگردهای تخصصی با حضور متخصصان حوزه پلتفرم‌ها و سکوهای رسانه‌ای برگزار شد.
وی در پایان از تمامی‌کسانی که در برگزاری این همایش همکاری داشتند، به‌ویژه مدیران سازمان صداوسیما، معاونت پژوهشی و اجرایی دانشگاه، و پژوهشگران مراکز علمی، تقدیر و تشکر کرد و بیان نمود: «نتایج این همایش می‌تواند به ما کمک کند تا راهکارهایی برای آینده رسانه‌ها و تأثیر آن‌ها بر دین و فرهنگ جامعه ارائه دهیم.»
در ادامه مراسم اختتامیه همایش «دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین»، دکتر شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما، به ایراد سخنرانی پرداخت. وی تأکید کرد: موضوع همایش بسیار مهم، ضروری و فوری است و توانست مجموعه‌ای از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی را همراه کند. چنین همراهی در موضوعات مختلف کمتر اتفاق می‌افتد و این نشان از دغدغه‌مندی همگانی در این زمینه دارد.
دکتر اسفندیاری با اشاره به اهمیت رسانه‌ها در زندگی روزمره و نقش آن‌ها در حوادث منطقه‌ای و بین‌المللی افزود: «موضوع رسانه‌های نوین مسئله‌ای است که به زندگی امروز و آینده فرزندان ما و حتی به سرنوشت کشورمان مرتبط است. این موضوع علمی انتزاعی نیست، بلکه مسئله روز ماست. در حوادث پیرامون ما در منطقه غرب آسیا و حتی در کشورهای غربی، شاهدیم که چقدر اهمیت رسانه‌ها و سیاست‌گذاری‌های رسانه‌ای در این وقایع برجسته است.»
وی همچنین با اشاره به شکاف بین ذهنیت و واقعیت در افکار عمومی‌گفت: «یکی از مشکلات موجود، شکاف بین ذهنیت و عینیت است. به‌عنوان‌مثال، در نظرسنجی‌ها وقتی از مردم می‌پرسیم که در صورت حمله دشمن به خاک کشور، آیا حاضرید از کشور دفاع کنید، درصد بالایی موافق دفاع هستند. اما وقتی از آن‌ها می‌پرسیم که فکر می‌کنید دیگران چه نظری دارند، پاسخ‌ها متفاوت و فاصله زیادی وجود دارد. این نشان می‌دهد که دشمن در تلاش است تا حتی در ذهن مردم، تردید و ناامیدی نسبت به مقاومت در برابر تجاوز ایجاد کند.»
رئیس همایش در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت فضای مجازی و نقش آن در عملیات روانی و جنگ رسانه‌ای اشاره کرد و بیان داشت: «آنچه که در فضای رسانه‌ای رخ می‌دهد، به اندازه جنگ نظامی اهمیت دارد. اگر ما در این حوزه غفلت کنیم، در عرصه جنگ سخت هم با چالش‌های جدی مواجه می‌شویم. رسانه‌های نوین بخش عمده‌ای از عملیات روانی دشمن را تشکیل می‌دهند و باید در این زمینه بسیار هوشیار باشیم.»
وی همچنین با تأکید بر لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها و ایجاد وفاق و همگرایی در سطح ملی برای مدیریت فضای مجازی، افزود: «باید به یک اجماع ملی در خصوص رسانه‌های نوین برسیم، زیرا این مسئله تنها مربوط به یک بخش یا گروه خاص از جامعه نیست، بلکه آینده کشور و امنیت ملی ما را دربر می‌گیرد.»
در ادامه مراسم اختتامیه همایش «دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین»، غلامرضا نوری، معاون فضای مجازی سازمان صداوسیما، به تبیین چالش‌های حکمرانی فرهنگی در عصر رسانه‌های نوین پرداخت.
نوری با اشاره به رشد سریع کاربران رسانه‌های اجتماعی در ایران، اظهار داشت: بیش از 40 میلیون نفر از مردم ایران در این رسانه‌ها فعالیت دارند و این موضوع ما را با چالش‌های جدیدی در زمینه حکمرانی فرهنگی مواجه کرده است. او همچنین به اهمیت مدیریت صحیح این فضا و پاسخگویی به مسائل مرتبط با کاربران و فعالان حوزه رسانه‌های نوین تأکید کرد.
وی ادامه داد: حکمرانی فرهنگی در عصر حاضر با پیچیدگی‌های زیادی روبرو است، به‌ویژه در مواجهه با پلتفرم‌های جهانی مانند یوتیوب و تیک‌تاک. این پلتفرم‌ها به سرعت در حال همگرایی و فراگیری هستند و چالش‌های زیادی را برای کشورها به وجود آورده‌اند.
نوری همچنین به جایگاه ویژه رسانه ملی اشاره کرد و گفت: صداوسیما به‌عنوان رسانه‌ای ملی و بلامنازع، همچنان از نظر تعداد مخاطبان در جایگاه بالاتری نسبت به دیگر پلتفرم‌ها قرار دارد. به‌عنوان مثال، سریال اخیر تلویزیون توانسته است بیش از 40 درصد از مخاطبان را جذب کند که معادل بیش از 30 میلیون نفر است.
وی در پایان بر ضرورت پژوهش و بررسی بیشتر در حوزه حکمرانی رسانه‌های نوین تأکید کرد و گفت: اگر کشورها به‌ویژه در حوزه فرهنگ، با دقت بیشتری به این مسائل نپردازند، چالش‌های جدی در این زمینه پیش روی خواهند داشت.
سعید مقیسه، رئیس سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، از دیگر سخنرانان این اختتامیه بود؛ او با تأکید بر نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی و تنظیم‌گری، به چالش‌های موجود در زمینه ورود رسانه‌های نوین به کشور اشاره کرد. وی بر ضرورت توجه به نگاه دینی در تنظیم‌گری تأکید کرد و گفت: تنظیم‌گری دینی به‌خوبی تعریف نشده و اغلب الگوها برگرفته از نظام‌های خارجی هستند.
مقیسه از پژوهشگران و فعالان این حوزه درخواست کرد تا از منظر دینی به تنظیم‌گری بپردازند و این مسأله را به‌عنوان یک مطالبه جدی مطرح کرد. وی به اهمیت فرهنگ‌سازی پیش از ورود رسانه‌های نوین به کشور اشاره کرد و گفت: پیش از آنکه یک رسانه نوین در کشور فراگیر شود، باید با فرهنگ‌سازی مردم را با فرصت‌ها و تهدیدهای آن آشنا کنیم. اگر این کار انجام نشود و رسانه‌ای بدون فرهنگ‌سازی وارد شود، مردم فقط آسیب‌های آن را خواهند دید.
رئیس ساترا همچنین از کندی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به تنظیم‌گری رسانه‌های نوین انتقاد کرد و گفت: ما باید سریع‌تر تصمیم بگیریم و مسئولیت تنظیم‌گری رسانه‌ها را مشخص کنیم. هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شویم، با یک رسانه جدید مواجه می‌شویم، و اگر دیر بجنبیم، نخواهیم توانست وظیفه‌مان را به‌درستی انجام دهیم.
وی با ذکر تجربه‌ای از زمانی که در شبکه سه سیما فعالیت داشت، به مشکلات فرهنگ‌سازی در رسانه‌ها اشاره کرد و گفت که درخواست او برای پرداختن به آسیب‌های وایبر در آن زمان با تأخیر همراه بود و این فرصت از دست رفت. او در پایان تأکید کرد: یکی از مطالبه‌های جدی ما در زمینه تأثیر احکام در رسانه‌ها این است که مسئولان کشور سریع‌تر تصمیم‌گیری کنند و راهکارهای تنظیم‌گری رسانه‌های نوین را مشخص کنند.
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در جایگاه حاضر شد و تاکید کرد: یکی از مفاهیم کلیدی که در رابطه با رسانه‌های نوین وجود دارد، «شبکه‌ای شدن» است. این شبکه‌ای شدن نه فقط یک ابزار است، بلکه اجتماع انسانی ما را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و تحولی بنیادین را رقم زده است. این تحول به ما امکان می‌دهد که پیام‌های دینی و فرهنگی خود را به شکلی وسیع‌تر و اثرگذارتر منتشر کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در صداوسیما، ما با چالش‌هایی در مواجهه با رسانه‌های شبکه‌ای روبرو هستیم. یکی از مسائل مهمی‌که باید به آن توجه کنیم، این است که صرفاً تعداد مخاطبان نباید معیار اصلی اثرگذاری رسانه باشد. به عنوان مثال، ممکن است پخش یک مسابقه فوتبال میلیون‌ها بیننده داشته باشد، اما یک برنامه دینی با مخاطبان کمتر می‌تواند تأثیر عمیق‌تری داشته باشد. بنابراین، باید به تحول شبکه‌ای توجه بیشتری کنیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های رسانه‌ای به درستی بهره‌برداری کنیم.
حجت الاسلام شهریاری در ادامه گفت: یکی دیگر از نکات مهم این است که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نوین امروزه افراد را به «فرد رسانه» تبدیل کرده‌اند. هر فرد می‌تواند در لحظه تولیدکننده و دریافت‌کننده محتوا باشد. این تغییر، تحولی عظیم در اجتماع انسانی ایجاد کرده و ما شاهد این هستیم که هر کس می‌تواند صدایی برای خود داشته باشد.
وی در ادامه به وظیفه دینی و اخلاقی رسانه‌ها تاکید کرد و گفت: رسانه‌های نوین باید در خدمت ارزش‌های دینی و اخلاقی باشند. همان‌طور که در قرآن کریم نیز به این موضوع اشاره شده است، ما به عنوان مسلمان وظیفه داریم تا پیام‌های الهی را به‌درستی به جهانیان منتقل کنیم. جهاد کبیر که در قرآن به آن اشاره شده، به معنای جهاد با پیام و تبلیغ دین است. این وظیفه‌ای است که ما در رسانه‌های سنتی و نوین بر عهده داریم.
امروز، رسانه‌ها باید به عنوان ابزاری برای ترویج دین و اخلاق در جامعه عمل کنند و این کار نیازمند تفکر و برنامه‌ریزی دقیق است. ما نمی‌توانیم تنها به محتواهای کوتاه و ساده بسنده کنیم. محتوای دینی می‌تواند مختصر، مفید و بسیار اثرگذار باشد و این وظیفه رسانه‌های دینی است که این پیام‌ها را به‌درستی به مخاطبان منتقل کنند.
در ادامه این گزارش خبری، پیام دکتر پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما، که توسط مجری مراسم اختتامیه همایش قرائت شد، به شرح زیر است:
«مأموریت و رسالت صداوسیما در دوره تحولی جدید بر اساس مبانی دینی و آرمان‌های انقلاب اسلامی ترسیم شده است. هدف کلان این دوره، پیشرفت و حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی-ایرانی است. در این راستا، یکی از تغییرات اساسی رویکرد صداوسیما، تغییر تمرکز از حوزه پخش به شکل‌دهی به صداوسیمای دوم در فضای مجازی و ایفای نقش فعال در حوزه رسانه‌های نوین است. این تغییرات در کنار حفظ و گسترش مزیت‌های موجود در حوزه‌های پادکست و رسانه‌های دیجیتال، از جمله تحولات راهبردی سازمان در دوره جدید بوده است.
همایش دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین را نیز می‌توان در امتداد این رویکرد تحولی تعبیر کرد. رسانه ملی به دنبال دستیابی به هویتی جهانی و امت‌محور است که از طریق تقویت هویت دینی و انقلابی و بازنمایی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های موجود، به این هدف نائل شود. در این میان، دانشکده دین و رسانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها در این مسیر نقشی اساسی ایفا می‌کند.»
در پایان این مراسم از کتاب‌های تازه تألیف شده حوزه فرهنگ و رسانه‌های نوین رونمایی شد و از برگزیدگان این همایش نیز تقدیر به عمل آمد.
خبرنگار: فرگاه افشار
عکاس: میلاد هاشمیان