آیت‌الله العظمی مظاهری: به اهتمام نیکوی متصدّیان و دست‌اندرکاران همایش باسابقه «حکمت مطهر» باید آفرین گفت
مرجع عالی قدر تشیّع آیت الله حسین مظاهری در پیامی به مناسبت برگزاری هجدهمین همایش حکمت مطهر در دانشگاه صداوسیما، موضوع «جوانان» را اساسی‌ترین نقطه هدف گذاری مرحوم شهید مطهری دانست.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صداوسیما، آیت الله حسین مظاهری از مراجع عظام تقلید به مناسبت برگزاری هجدهمین همایش حکمت مطهر که به مناسبت سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری در دانشگاه صداوسیما برگزار می‌شود، پیامی صادر کردند. متن پیام به این شرح است:
بسم اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم
قالَ اللهُ سُبحانَهُ و تَعَالَى: «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُه»
به رغم گذشت چهل و چهار سال از شهادت اسفناک متفکّر عالی‌مقام و اندیشمند بزرگ مرحوم آیت الله شهید مطهری قدس سره الشریف، هم ثلمه و خلاً فقدان آن استادِ اسلام‌شناسِ برجسته، هنوز در جامعه اسلامی محسوس و ملموس است که «ثُلِمَ فی الإسلامِ ثُلمَةٌ لا یَسُدُّها شیءٌ»؛ و هم به فضل خداوند متعال، آثار بنان و بیان آن دانشمند پرتلاش، همچنان مورد استفادۀ فرهیخنگان و حق‌جویان است که: « ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا».
همایش با سابقه «حکمت مطهر» که با هدف زنده نگاه داشتن یاد و نام و آثار علمی این شهید والامقام برگزار می‌شود و از این جهت باید به اهتمام نیکوی متصدّیان و دست‌اندرکاران آن آفرین گفت، اینک و در هجدهمین دورۀ خود، موضوع بسیار با اهمیّت «جوانان» را مطمح نظر قرار داده است، موضوعی که یکی از مهمترین و بلکه باید گفت اساسی‌ترین نقطه هدف گذاری مرحوم شهید مطهری رضوان الله تعالی علیه در عموم تلاش‌های علمی و فکری ایشان بوده است.
آن متفکر زمان‌شناس، به حق، یکی از موفق‌ترین اندیشمندان و مصلحان اسلامی‌بود که با روحیّات و نیازهای فکری نسل جوان در زمانه خود، آشنایی کامل داشت و علاوه بر این زبان آن نسل تکامل‌خواه و جستجوگر را به خوبی می‌دانست و با گوش جان، پیام‌ها و خواسته‌های به جای این نسل را می‌شنید و متناسب با آن نیازهای فکری و نظری به موقع و بدون فوت وقت، به وسیله آثار ارزشمند خود با جوانان، ارتباط مؤثّر و تعامل سازنده برقرار می‌نمود. آن استاد فهیم و نکته‌پرداز به نیکی دریافته بود که اگر اذهان و ضمائر جوانان حق طلب، با حقایق، سیراب نگردد، با مطالب ناحق پر خواهد شد، و از این‌رو تمام سعیِ مشکور خود را بر این نقطه اساسی متمرکز کرده بود که نسل جوانِ آن دوره را که از سویی با هجوم افکار مادی و الحادی مواجه بودند و از سوی دیگر تحت سیطره فرهنگ غرب‌گرایی رژیم طاغوت قرار داشتند، به روش‌های متین علمی و فکری، با حقایق اسلام و معارف انسان‌ساز قرآن و عترت آشنا سازد و چه بسیار جوانان و محافل جوان که به دستِ قدرتمندِ دانش و بینش این استاد متفکّر، در سرتاسر ایران و خارج از مرزهای این کشور، از خطر الحاد مارکسیستی و انحطاط لیبرالیستی و التقاط دینیِ گروهک‌های پر سر و صدای آن دوران، نجات پیدا کرده و با آشنایی با حقایق نورانی قرآن کریم و عترت طاهره سلام الله علیهم، به رشد فکری و دینی دست یافته و به حیات طیبه نائل گشتند و سپس در مهمترین مقاطع دوران معاصر یعنی در نهضت و انقلاب شکوهمند اسلامی و سپس در تأسیس نظام جمهوری اسلامی و پس از آن در بزنگاه‌های خطیر این نظام نظیر دفاع مقدّس و نظایر آن و همچنین در عرصه حوزه‌های علمیّه و دانشگاه‌ها و متن جامعه اسلامی و محافل جوانان، نقش برجسته و سازندۀ نظری و عملی ایفاء کردند و اثرات گسترده و عمیق مجاهدت‌های فکری آن استاد فکور را در مقام عمل و نظر به منصه ظهور درآوردند و هنوز نیز آن برکات بزرگ، بحمدالله و المنّه استمرار دارد و بی‌جهت نبود که امام بزرگوار اعلی الله مقامه توصیه فرمودند: «کتاب‌های این استاد عزیز را نگذارند با دسیسه‌های غیر اسلامی فراموش شود».
رحمت بیکران و رضوان بی‌پایان حق تعالی بر روح آن استاد شهید متفکّر باد که بی‌تردید، حقّ بزرگی بر نسل جوان این کشور در آن دوره و دوره‌های پس از آن تا به امروز دارد و بی‌سبب نبود که استادان عظیم الشّأن او یعنی امام راحل بزرگوار و حضرت علامه طباطبایی قدس الله تعالی سرهما در شهادت و فقدان اسفناک او، همچون پدرِ فرزند از دست داده، گریستند و ملت فهیم ایران نیز در غم مصیبت او یکپارچه عزدار شد: «وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا».
در این فرصت کوتاه و به مناسبت طرح مسأله مهم «جوانان» لازم می‌دانم بر دو نکته اساسی در این محفل فکری و فرهنگی تأکید نمایم:
نکته اول اینکه همان‌گونه که مرحوم شهید مطهری طاب ثراه به خوبی دریافته بود، برخورد و مخاطبه با نسل جوان، بسیار خطیر و حسّاس است و باید براساس منطق و استدلال و واقع‌بینی در همه ابعاد مسائل نظری و مشکلات عملی جوانان، تنظیم و ساماندهی شود، زیرا اگر به سؤالات نظری و پرسش‌های نسل جوان که چه بسا، بسیار اندیشه سوز و ذهن آزار نیز باشد، و همچنین به احساسات و عواطف این نسل پرتکاپو و نیز به خواسته‌های به حق و به جای آنان، پاسخ منطقی و صحیح داده نشود، قطعاً موجب سرخوردگی و ناامیدی و بی‌اعتمادی و در نهایت طغیان‌گری این نسل مطالبه‌گر خواهد شد و زیان آن برای جامعه انسانی، بسیار وسیع و عمیق خواهد بود.
روش مخاطبه و مواجهه با جوانان، روش دهن‌کجی و انتقاد و سرزنش و رَمی‌به بی‌عقلی و بی‌دینی نیست، و با چنین روشی محال است که بتوانیم جلوی انحرافات دینی و کجروی‌های اخلاقی را در نسل جوان بگیریم. اگر خواهان هدایت و رشد نسل جوان هستیم، تنها راه متین و صحیح آن این است که اولاً: باید از نزدیک با درد و رنج جوانان آشنا شد و ثانیاً با زبان منطق و عطوفت و مهربانی با آنان، تعامل سازنده برقرار کرد، چنانکه در آن بیانِ بلندِ رئیس مذهب جعفری حضرت امام صادق سلام الله علیه که این روزها در آستانه سالروز شهادت آن امام به حق ناطق، قرار داریم، آمده است که به بعضی از اصحاب خود که درباره مخالفان عقیدتی در آن روزگار از آن امام همام پرسیده بود، فرمودند: «فَلاَ تَخْرَقُوا بِهِمْ. أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَةَ بَنِی أُمَیَّةَ کَانَتْ بِالسَّیْفِ وَالْعَسْفِ وَالْجَوْرِ، وَ إِنَّ إِمَارَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ التَّأَلَّفِ وَ الْوَقَارِ وَالتَّقِیَّةِ وَ حُسْنِ الْخَلْطَةِ وَ الْوَرَعِ وَ الاِجْتِهَادِ؛ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِی دِینِکُمْ وَ فِیمَا أَنْتُمْ فِیهِ».
با آنان خشونت نورزید، مگر نمی‌دانید که فرمان‌روایی و خلافت بنی امیّه، مبتنی بر زورِ شمشیر و فشار و ستم بود، ولی حکمرانی و ولایت ما مبتنی بر ملایمت و دوستی و متانت و تقیّه و رفتار نیکو و پارسایی و کوشش فراوان است، پس کاری کنید که مردم به دین شما و مسلکی که دارید رغبت و گرایش پیدا کنند.
قرآن کریم با اینکه دین و معارف تابناک آن را «حق و مطابق با حقیقت» معرفی می‌کند و آن را «حنیف و منطبق بر فطرت» برمی‌شمارد و «قیّم و پایدار و به دور از هرگونه سستی» قلمداد می‌کند، ولی با همه این اوصاف، به پیامبر رحمت و محبّت و دانایی، که سراسر وجودش، سرشار از عطوفت و مهربانی و نرم خویی با مردمان بود و برخلاف پاره‌ای از تفکّرات، اعوجاجی، ذرّه‌ای تلخی و تندی و خشونت در آن راه نداشت، به طور مکّرر تصریح می‌فرماید که در ارائه دین و تعالیم دینی نباید تحمیل و اکراه و اجبار وجود داشته باشد: «فَذَکَّر إِنَّمَا أَنتَ مُذَکَّرُ لَّستَ عَلَیْهِم بِمُصَیْطِرٍ» «وَمَا أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَخَافُ وَعِیدِ» و آیات بیّنات متعدد دیگر.
و امّا نکته دوم که آن نیز برخوردار از اهمیّت جدی است این است که: خواسته‌های به حق نسل جوان برای برخورداری از یک زندگی سرافراز و آبرومند، باید در رأس توجّه مسئولان و کارگزاران کشور قرار گیرد و همگان باید به این آسیب اساسی، توجّه کنیم که اگر این مطالبات و انتظارات، به درستی پاسخ داده نشود و جوانان ما با معضلات بزرگی نظیر فشار بیکاری و افسانه مسکن و بحرانِ افزایش سنّ ازدواج و فقر و تبعیض و فساد و اعتیاد و سایر آسیب‌های شکننده اجتماعی مواجه بوده و خود را در مقابله با این مشکلات خانمان سوز، بی پناه ببینند، قطعاً ما با بحران سرمایه اجتماعی بزرگی مواجه خواهیم شد که کمترین نتیجه خسارت‌بار آن کاهش مشارکت‌های ملّی و اجتماعی است.
تعالیم دینی و نیز تجربه تاریخ بشری به خوبی نشان می‌دهد که مردمی‌که با غول فقر، دست و پنجه نرم کنند، در جهات فرهنگی و دینی، هم قوّت و قدرت خود را از دست می‌دهند، چرا که به مصداق آن سخن والای تکان‌دهنده که ائمه هدى سلام الله علیهم از رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلّم نقل کرده اند که «کَادَ الفَقْرُ أنْ یَکُونَ کُفْراً»، فقر هم مرز با بی‌ایمانی است. پیامبر اکرم که به تعبیر خداوند متعال تمام وجود مبارکش آکنده از نهایت دلسوزی برای ایمان مردمان بود، ولی به خوبی دریافته بود که تنگنای نان و گردباد اقتصاد ناسالم و معضلات فرسای معیشتی، چگونه دین و ایمان آدمی را در می‌نوردد و از این رو با تضرّع به پیشگاه خداوند مهربان عرضه می‌داشت: « اللّهُمَّ بارِک لَنا فِی الخُبزِ ، و لا تُفَرِّق بَینَنا و بَینَهُ ؛ فَلَولاَ الخُبزُ ما صَلَّینا و لا صُمنا ، و لا أدَّینا فَرائِضَ رَبِّنا»
این بیان هشدار دهنده رسول خدا صلوات الله علیه وآله باید نصب العین و در منظر دیدِ هر روزه مسئولان کشور و همۀ دلسوزان این مرز و بوم و همۀ دغدغه‌مندان برای نسل جوان باشد و با نهایت جدیّت و صداقت، تمام مساعی خود را در رفع معضلات اقتصادی مردم و خصوصاً مشکلات پیش روی جوانان به کار گیرند تا به امید خداوند تعالی همگان به ویژه نسل جوان در این کشور اسلامی، برخوردار از یک زندگی آبرومند و سرافراز باشند و خدای ناخواسته تعلّق و پیوند آنان با دین و معارف دینی، و نیز علاقه و دلبستگی آنان به کشور و وطن، پایمال ناتوانی‌ها و ضعف‌ها و خطاها و بی‌عملی‌های ما نشود، که در این صورت هم شاهد هجرت و قهر آنان از دین و هم نظاره‌گر مهاجرت و ترک آنان از وطن خواهیم بود؛ و این مسلّماً شایسته نظام اسلامی نیست.
هر دو نکته‌ای که به اجمال بیان شد، چه نکته اول که مربوط به ساخت اندیشه و فکر و نظر بود، و چه نکته دوم که مربوط به عرصه اجرا و عمل می‌شود، مطمح نظر همۀ متفکّران دینی و مصلحان اجتماعی از جمله مرحوم آیت الله شهید مطهری اعلی الله مقامه بوده و امید است همه اندیشه‌ورزان و نیز همه مجریان و سیاست‌مداران، بدان توجّه بیش از پیش نمایند. ان شاء الله.
از خداوند تعالی علوّ درجات استاد شهید مطهری قدس سره و نیز صلاح و سداد نسل جوان و سرافرازی و تأیید ملّت ایران را مسألت می‌نمایم. أنّه ولىّ الهدایة و التّوفیق.
والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته
حسین المظاهری ۹ اردیبهشت / ۱۴۰۳
۱۹ / شوال / ۱۴۴۵