لک‌زایی: شهید مطهری عدالت را مقدم بر آزادی و امنیت می‌دانست
حجت الاسلام لک‌زایی در همایش «حکمت مطهر» دانشگاه صدا و سیما گفت: استاد مطهری معتقد بود که عدالت در جایگاه بالاتری قرار دارد و پیش‌زمینه اساسی برای تحقق آزادی، امنیت و تربیت، مفهوم عدالت به شمار می‌رود.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صدا و سیما؛ شانزدهمین همایش «حکمت مطهر» همزمان با سالگرد شهادت آیت الله مطهری به همت دانشگاه صدا و سیما برگزار شد. در این همایش که در روزهای دوشنبه و سه شنبه 19 و 20 اردیبهشت ماه 1401 و با موضوع «عدالت در گام دوم انقلاب اسلامی» برگزار شد، چهره‌های نام آشنای عرصه علوم انسانی و نخبگان دانشگاهی درباره ابعاد مختلف فکری استاد مطهری سخنرانی کردند.
در دومین روز از این همایش، حجت الاسلام لک زایی پژوهشگر و استاد دانشگاه سخنرانی کرد. موضوع سخنان او «عدالت‌گستری و امنیت در اندیشه شهید مطهری» بود.
حجت‌الاسلام لک‌زایی در ابتدای سخنان خود گفت: استاد مطهری در باب موضوع عدالت سخنان زیادی دارند. اگر واژه عدالت را در فهرست کتاب‌ها و مطالب ایشان جست‌وجو کنید می‌بینید که مطالب زیادی به چشم می‌خورد. البته کتاب یا مقاله مستقلی درباره امنیت ندارند اما در لابه‌لای فرمایشات‌شان مباحثی را در این حوزه مطرح کرده‌اند.
وی با اشاره به ابعاد فکری و اندیشه‌ای شهید مطهری گفت: استاد مطهری معتقد است که هر موجود زنده‌ای برای بقا، رشد و کمال خود نیازهایی دارد اما 3 نیاز از بقیه اساسی‌تر است؛ تربیت، امنیت و آزادی. تربیت به این معنا که مربی آن هر امکاناتی که برای رشد او لازم است را در اختیارش قرار دهد. امنیت نیز به این معناست که آن چیزی که در اختیار دارد را از او نگیرند. استاد مطهری در تعریف امنیت می‌فرمایند: «آنچه که ما براساس عدالت به دست آورده‌ایم و یا خداوند براساس تکوین به ما داده است، کسی از ما نگیرد.» برای مثال خداوند به ما جان داده است و کسی اجازه ندارد آن را از ما بگیرد. آزادی هم بدین معناست که مانعی در راه رشد او وجود نداشته باشد. نه فقط انسان بلکه هر موجود زنده‌ای اگر بخواهد رشد کند نیاز به همین 3 عنصر دارد.
ایشان با طرح یک پرسش صحبت‌های خود را ادامه داد و گفت: در این بین باید پرسید که جایگاه عدالت کجاست؟ استاد مطهری می‌فرماید که عدالت در جایگاه بالاتری قرار دارد و پیش‌زمینه اساسی برای تحقق هر 3 مورد آزادی، امنیت و تربیت، مفهوم عدالت است. البته برای تحقق این موضوع، عدالت به تنهایی کافی نیست و در کنار آن توحید نیز به چشم می‌خورد. در حقیقت عدالت و توحید ملازم یکدیگر است. به عبارت دیگر، اگر به خداوند ایمان آوردیم و تجلی اجتماعی (عمل صالح) نیز پیدا کرد، به عدالت رسیده‌ایم. بنابراین انسان یا دولتی که عادل می‌شود، 3 نکته را رعایت می‌کند؛ عوامل رشد و ارتقای افراد را فراهم می‌کند (تربیت)، امنیت آنان را تامین می‌کند و سوم مانع رشد آنان نیز نمی‌شود.
حجت الاسلام لک‌زایی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مفهوم «عدل کلی» از منظر شهید مطهری گفت:شهید مطهری در یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های خود درباره عدل کلی صحبت کرده‌اند؛ استاد مطهری سخنان خود را از این پرسش آغاز می‌کنند که ما عدالت را دوست داریم اما آیا عدالت‌ورزیدن را هم دوست داریم؟ آیا انسان فطرتاً عدالت‌گرا است؟ در اینجا بحث پیچیده می‌شود. اکثر فلاسفه امروز دنیای غرب معتقدند که انسان عدالت‌گرا نیست.
وی ادامه داد: برای مثال نیچه می‌گوید که انسان‌ها قدرت‌طلب‌هستند، نه عدالت‌طلب. به همین دلیل است که زمانیکه قدرت دارند، عدالت را فراموش می‌کنند و زمانی که در موضع ضعف قرار می‌گیرند، مطالبه‌گر عدالت می‌شوند. بنابراین چنین انسانی عدالت‌خواه نیست و از عدالت استفاده ابزاری می‌کند. راسل حرف دیگری زد و گفت: «ای انسان‌ها! اگر عدالت نباشد، همه بدبخت می‌شویم، پس عدالت‌خواه باشید.» جالب است که در اینجا هم نگاه به عدالت، نگاه ابزاری است. یعنی چون عدالت خوب است، باید آن را رعایت کنیم. به نظرم باید کمی‌به خودمان برگردیم و عدالت را از خودمان هم مطالبه کنیم. باید این سوال را از خود بپرسیم که چه زمانی دنبال عدالت هستیم؟
این پژوهشگر و استاد دانشگاه با اشاره به اندیشه شهید مطهری در موضوع عدالت و پاسخ او به فلاسفه غربی گفت: شهید مطهری در پاسخ به این اندیشمندان غربی معتقد است که حرف نیچه، راسل و دیگر اندیشمندان غربی درست نیست. به عبارت دیگر تصور اشتباهی است که بشر را منفعت طلب و خودشیفته بدانیم. دقت داشته باشید که نتیجه آن تفکر اندیشمندان غربی این است که باید تسلیم قدرت شویم. کسانی که این تئوری را می‌پذیرند معتقدند که باید گشت و قدرت را پیدا کرد تا با قدرتمند شدن کسی توان مقابله نداشته باشد. در این بین شهید مطهری معتقد است که خداوند با فرستادن انبیاء پاسخ آن سوال اساسی را داده است. نکته مهمی‌که در کارنامه انبیاء و ائمه دیده می‌شود این است که آنان از گناه به دور هستند.
وی اضافه کرد: اجازه بدهید برای روشن‌تر شدن موضوع حدیثی از امیرالمؤمنین را برایتان نقل کنم؛ ایشان می‌فرمایند: آدم متخصص را به کار می‌گیرم، مشروط به اینکه دین و عقل داشته باشد. به عبارت دیگر، کسی که دین نداشته باشد، هیچ کس از دست او در امنیت نیست و عدالت را رعایت نمی‌کند.
حجت الاسلام لک‌زایی در پایان صحبت‌های خود ضمن جمع‌بندی گفت: سخنرانی عدل کلی در نیمه شعبان بوده است و همانجا شهید مطهری بیان می‌کند زمانی که حضرت حجت ظهور کند، علم، آگاهی و عقل بالا رفته و بدین واسطه عدالت برقرار می‌شود.
در پایان این جلسه، نشست پرسش و پاسخ دانشجویان از حجت الاسلام لک‌زایی برگزار شد.